TEYEMMÜM
Suyun bulunmadığı zamanlarda veya -hastalık ve şiddetli soğuk gibi durumlarda- su kullanıldığı takdirde zarar görüleceğinden endişe edildiğinde temiz toprakla teyemmüm edilmesi mubahtır. Nitekim Yüce Allah, …ve su bulamamışsanız temiz bir toprağa teyemmüm edin, yüzlerinizi, ellerinizi onunla mesh edin… buyurmuştur.
Rasûlullah (s.a.v.) ‘hiç kuşkusuz temiz toprak, on yıl su bulamasa da, Müslüman’ı arındırır; ‘Yer yüzü tamamen bana ve ümmetime mescit ve temiz kılındı. Ümmetimden her kim bir namaz vaktine erişirse, mescidi de, taharet yeri de yanındadır buyurmuştur.
Amr b. el-Âs (r.a.) anlatıyor; ‘Zâtü’s-Selâsil’ gazvesinde, so ğuk bir gecede ihtilâm oldum. Gusül abdesti aldığım takdirde öleceğimden korkup teyemmüm ettim ve arkadaşlarıma sabah namazını kıldırdım. Rasûlullah (s.a.v.)’in yanına geldiğimizde bu durumu Rasûlullah (s.a.v.)’e anlattılar. Rasûlullah (s.a.v.); ‘Ey Amr! Sen arkadaşlarına cünüp olarak, namaz mı kıldırdın? dedi. Ben de; ‘Kendinizi öldürmeyiniz, hiç şüphesiz Allah size karşı merhametlidir âyetini okudum. Sonra teyemmüm edip, namaz kıldırdığımı söyledim. Rasûlullah (s.a.v.) güldü ve hiçbir şey demedi.
Teyemmüm Ne Zaman Meşru Olur?
Teyemmüm iki halde meşru olur. Bunlar;
1. İster yolcu, ister yerleşik -seferî veya mukîm- olsun, su bulumadığı zaman ‘teyemmüm’ meşru olur.
2. Hastalık veya benzeri sebeplerden dolayı su kullanmak zararlı olduğu zaman ‘teyemmüm’ meşru olur. Çünkü Yüce Allah şöyle buyurmuştur;’… eğer hasta veya yolcu iseniz ya da ayak yolundan gelmişseniz veya kadınlara yaklaşmışsanız ve su bulamamışsanız temiz bir toprağa teyemmüm edin…
Hatırlatmalar:
1. Teyemmüm, küçük ve büyük abdestin her ikisi için de mubahtır. İmrân bin Husayn (r.a.) anlatıyor; Rasûlullah (s.a.v.)’le bir likte bir yolculuktaydık. Rasûlullah (s.a.v.) insanlara namaz kıldırdi. O an bir adam ayrılmıştı. Ona; ‘seni namazdan ne alıkoydu’ dedi. Adam; ‘cünüp oldum ve su yok!’ dedi. Rasûlullah (s.a.v.) ‘temiz toprağı kullan, o sana yeter’ buyurdu.
2. Vücudunun bazı yerlerinde rahatsızlık olması nedeniyle, suyu kullanamayacak durumda isen, teyemmüm yapıp, namazı vaktinde kılmalısın. Bazı âlimlerin görüşü budur. Bazı âlimler ise, ‘gücü yettiği kadarıyla abdest alır, alamadığı kısımlar için teyem müm eder’ demişlerdir. Fakat tercih edilen görüş sadece teyem müm etmektir. Çünkü bu görüşün delili daha kuvvetlidir. Zirâ asıl ile bedel birleştirilemez. Burada asıl ile ‘abdest’, bedel ile ‘teyem müm’ kastedilmiştir. Sahih olan budur.
Hanefi mezhebine göre, abdest âzâlarının yarısında veya çoğunda yara bulunanlar, teyemmüm ederler. Abdest âzâlarında bulunan yaralar, yarıdan daha az ise, sağlam yerler yıkanır; yara bulunan yerlerin üzeri meshedilir. Bu durumda teyemmüm yapılmaz. Aynı durum gusül abdesti için de geçerlidir.
3. Abdest veya gusül alman gerektiğinde, yanında sadece yemek yapacak, içecek veya necaseti temizleyecek kadar su bulunuyorsa teyemmüm edip, suyu muhafaza etmelisin.
4. Namaz vakti daralmış ve su kullanılacak olduğu takdir de vakit çıkacak ise, teyemmüm edebilirsin.âlimlerin iki görüşü arasında tercih edileni budur. Bu, Ebû Hanîfe, Mâl İbni Hazm ve Şeyhu’l-İslam’ın görüşüdür. Bu görüşün delili, Ebû Cuheym el-Ensârî’nin rivayet ettiği hadistir. Ebû Cuheym (r.a.) anlatıyor; ‘Rasûlullah (s.a.v.) Cemel kuyusu tarafından geliyordu. Bir adam la karşılaştı, adam selam verdi. Rasûlullah (s.a.v.) adamın selamını almadı. Bir duvara kadar gitti, yüzünü ve iki elini mesh etti. Sonra da adamın selamını aldı.
Farzların geçmesinden endişe edildiğinde ‘teyemmümün caizliği konusundaki asıl budur. Ancak, uykudan uyandığında cünüp halde isen ve namaz vakti çok dar ise, doğru olan bu durumda gusül abdesti alınması, sonra namaz kılınmasıdır. Namaz vakti çı kacak olsa dahi böyle yapılmalıdır. Çünkü vakit uyuya kalan hak kında uzatılmıştır. Bu konudaki delil, Rasûlullah (s.a.v.)’in şu ha disidir; ‘…uyku halinde kusur yoktur; kusur, bir sonraki namazın vakti girinceye kadar namazı kılmayan kimse içindir. Kim bunu yaparsa, onu hatırladığı zaman namazı kılsın. Âlimlerin çoğunluğunun görüşü budur.
6. Teyemmüm abdest ve gusül yerine geçer. Abdest ve gusülle helal olan her şey, teyemmümle de helal olur.
Teyemmüm Yapılacak ‘Temiz Toprak’ Nedir?
Yer yüzünde bulunan temiz toprak, kum, taş vb. şeylerle teyemmüm caizdir. Burada ‘temiz toprak’ ifadesiyle kastedilen, ister toprak ister başka bir şey olsun yeryüzüdür. Alimlerin iki görüşü arasından tercih edileni budur.
Hanefî mezhebinde temiz toprak, kum, taş vb. şeylerle teyemmüm yapılabilir. Ancak Ahmed bin Hanbel, Ebû Yûsuf ve Şâfiî, teyemmümün yalnızca temiz toprakla yapılacağını söylemişlerdir. İmam Mâlik ise, toprak, kum, ot, ağaç ve karla yapılabileceğini belirtmiştir.
Teyemmüm Nasıl Yapılır?
1. Abdestsizlikten veya cünüplükten temizlenmeye kalbinden niyet edersin.
2. İki elini temiz toprağa vurur ve her iki eline de üfürürsün. Sonra yüzünü ve iki elini bileklere kadar mesh edersin. Böylece teyemmüm almış olursun. Çünkü Peygamber (s.a.v.) ‘…böyle yapmak sana yeter’ buyurdu sonra, iki elini yere vurdu, elleri ne üfürdü, daha sonra da iki avucu ile yüzünü ve iki elini mesh etti.
Teyemmümü Bozan Durumlar:
1. Abdesti bozan durumlar, teyemmümü de bozar. Bunlara suyun bulunması ve suyu kullanmaktan aciz olan kişinin, güç yetirebilecek duruma gelmesi de eklenmiştir.
2. Namazı kıldıktan sonra su bulunduğu zaman, namaz vakti çıkmamış olsa dahi, namazın iadesi gerekmez. Fakat iade etmesi müstehaptır. Ebû Saîd El-Hudrî (r.a.) anlatıyor; ‘İki adam yolculuğa çıktı. Namaz vakti olduğunda beraberlerinde su yoktu. Temiz toprakla teyemmüm yaptılar ve namazı kıldılar. Sonra henüz vakit çıkmamışken su buldular. İkisinden biri abdesti ve namazı iade etti, diğeri etmedi. Daha sonra Rasûlullah (s.a.v.)’e geldikle rinde bu durumu anlattılar. Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v.) iade etmeyene; ‘sünnet olanı yaptın, namazın yerine gelmiştir’ dedi. Abdest alıp iade edene de; ‘senin için iki sevap vardır’ buyurdu.
BENZER KONULAR: